Glaucoom

Wat is glaucoom?

Glaucoom is een van de meest voorkomende chronische oogaandoeningen bij mensen ouder dan 40 jaar. Het licht dat het oog binnenvalt, wordt door de lichtgevoelige cellen van het netvlies omgezet in elektrische signalen. Deze signalen worden via de oogzenuw naar de hersenen geleid waar ze worden omgezet in bewuste beelden. Bij glaucoom wordt de oogzenuw beschadigd. Meestal komt dit door een verhoogde oogdruk in de oogbol. Door het afknellen en afsterven van de oogzenuw, wordt de verbinding tussen het oog en de hersenen langzaam, maar blijvend beschadigd. Glaucoom komt meestal aan beide ogen voor.

Glaucoom leidt tot uitval van het gezichtsveld. Bij beginnende glaucoom verdwijnen er stukken aan de randen van het gezichtsveld. Dit gaat zeer geleidelijk en wordt in de beginfase vaak niet opgemerkt. Naarmate de tijd verstrijkt, loopt de oogzenuw meer schade op en verdwijnt steeds meer gezichtsveld. Bij ernstige glaucoom ontstaat kokerzicht. Het lijkt dan of je door een smalle koker kijkt.

Glaucoom kan goed behandeld worden, maar de schade die al ontstaan is, is onomkeerbaar. Onbehandelde glaucoom leidt uiteindelijk tot blindheid. Het is daarom belangrijk glaucoom tijdig te ontdekken en te behandelen.

Wat is de oorzaak van glaucoom?

De oorzaak van glaucoom is meestal een te hoge oogdruk. Glaucoom wordt dan ook vaak verhoogde oogdruk genoemd. Maar glaucoom kan ook ontstaan zonder dat er sprake is van een te hoge oogdruk. En mensen met een verhoogde oogdruk hoeven niet perse glaucoom te hebben of krijgen. De bloedvoorziening van het oog en de oogzenuw speelt bijvoorbeeld ook een belangrijke rol bij het ontstaan van glaucoom.

Is glaucoom erfelijk?

In principe kan iedereen glaucoom krijgen, maar een aantal factoren lijkt de kans erop te vergroten. Zo lijkt het erop dat het ontstaan van glaucoom erfelijk is. In sommige families komt het namelijk vaker voor. Als glaucoom in de familie voorkomt, is het verstandig om vanaf het veertigste levensjaar de ogen regelmatig te laten controleren.

Symptomen van glaucoom

Glaucoom is pijnloos en in de beginfase verloopt de aandoening vaak asymptomatisch. Naarmate het ziekteproces vordert, nemen de klachten toe. De uitval van het gezichtsveld wordt groter. Het midden van het gezichtsveld is nog scherp, maar de onscherpe rand wordt steeds breder. Dit heet kokerzien. Hierdoor zal iemand vaker tegen dingen aanlopen of voorwerpen niet zien aankomen. Dit maakt bijvoorbeeld autorijden erg lastig en zelfs gevaarlijk.

In een vergevorderd stadium worden de klachten van het glaucoom ernstiger. Uiteindelijk raakt ook het centrale deel van het gezichtsveld aangetast, waardoor ook het midden van het gezichtsveld niet meer scherp is. Dit geeft ernstige beperkingen. Lezen wordt lastig en details kunnen niet meer worden onderscheiden. Onbehandelde glaucoom leidt uiteindelijk tot blindheid.

Soorten Glaucoom

Er zijn twee belangrijke soorten glaucoom: Open -en Gesloten Kamerhoekglaucoom. De symptomen van beide verschillen.

1. Open Kamerhoekglaucoom

Dit is de meest voorkomende vorm. Vooraan in het oog is er een ruimte genoemd de voorste oogkamer. Een helder vocht vloeit in deze ruimte en verlaat ook deze ruimte. De plaats waar dat vocht het oog verlaat is de voorste oogkamerhoek: dit is de plaats waar het hoornvlies en de iris elkaar ontmoeten. Als het vocht deze hoek bereikt, stroomt het door een netwerk van kanaaltjes naar buiten het oog. Met de jaren is het deze outflow die trager begint te verlopen met als gevolg dat de oogdruk gaat stijgen. Het is een progressieve vermindering van de afvoer dat de oogdruk met de jaren verder doet stijgen.

De naam open kamerhoekglaucoom wordt zo gegeven omdat de hoek waar langs het vocht het oog verlaat open is, het is het kanalennetwerk dat minder vocht doorlaat. Bij gesloten hoek glaucoom is de hoek sterk vernauwd tot dicht.

Een bijzondere vorm is het “ normale oogdrukglaucoom”, waarbij ernstige schade aan de oogzenuw kan optreden zonder dat de oogdruk duidelijk verhoogd is. Veelal speelt een slechte bloedtoevoer naar de oogzenuw hierbij een rol.

2. Gesloten Kamerhoekglaucoom

Bij het gesloten kamerhoekglaucoom is de bouw van het oog zodanig dat in korte tijd afsluiting van de kamerhoek kan ontstaan met als gevolg een acuut glaucoom. Dit gaat gepaard met een zeer snelle stijging van de oogdruk met wazig zien, een rood oog, hoofdpijn, misselijkheid en braken en vereist snelle behandeling. De behandeling dient ook snel ingesteld te worden, want anders is het ernstig verlies aan gezichtsvermogen blijvend.

Behandeling van Glaucoom

Glaucoom is goed te behandelen. Wel is het belangrijk dat de behandeling van glaucoom tijdig wordt gestart, want de schade die aan de oogzenuw is ontstaan kan niet meer worden hersteld. De behandeling van glaucoom begint dus bij het stellen van de diagnose.

Bij het vermoeden van glaucoom wordt een aantal onderzoeken gedaan: de oogdruk wordt gemeten, het gezichtsveld onderzocht en de oogzenuw bekeken. Om de vorm van glaucoom vast te stellen, kan ook de kamerhoek worden onderzocht.

Het OCT onderzoek  meet de dikte van de zenuwvezellaag die de oogzenuw bereikt. Deze is afgenomen bij patiënten met glaucoomschade. Het volgen van de glaucoomschade d.m.v. het gezichtsveldonderzoek en het OCT-onderzoek is onontbeerlijk voor de hedendaagse follow-up van glaucoompatënten.

1. Medicatie bij glaucoom

De medicijnen die bij glaucoom worden voorgeschreven, zijn bedoeld om de oogdruk te verlagen. Medicatie bij glaucoom bestaat uit oogdruppels. De oogdruppels verminderen de productie van kamerwater of stimuleren de afvoer ervan. Ze moeten dagelijks worden gebruikt gedurende de rest van het leven. Soms wordt er als medicatie bij glaucoom ook een combinatie van oogdruppels voorgeschreven.

2. Laserbehandeling bij glaucoom

Wanneer glaucoommedicatie de oogdruk niet voldoende verlaagt, of als de glaucoomoogdruppels te veel bijwerkingen geven, kan gekozen worden voor een laserbehandeling van glaucoom. Een laserbehandeling gebeurt heel gericht met een dunne, felle lichtstraal via een microscoop. Bij glaucoombehandeling met  een laserstraal kan de aanmaak van kamervocht worden geremd of de afvoer hiervan worden verbeterd. Er zijn verschillende laserbehandelingen van glaucoom mogelijk, afhankelijk van het soort glaucoom dat iemand heeft. De ene vorm van glaucoom reageert beter op een laserbehandeling dan de andere vorm.

3. Glaucoomoperatie

Als glaucoommedicatie en een laserbehandeling onvoldoende effect hebben, is een glaucoomoperatie mogelijk. De meest voorkomende operatie bij glaucoom is de trabeculectomie. Bij deze glaucoomoperatie wordt aan de bovenzijde van het oog, op de grens van de iris, een soort luikje in het oogwit gemaakt. Het kamerwater kan via dit luikje uit de oogbol wegstromen onder het bindvlies (de conjunctiva). Hier ontstaat een soort blaasje met vocht dat de bleb wordt genoemd.Hierdoor daalt de oogdruk en verhelpt deze operatie glaucoom. Soms is het wenselijk de ooglens te verwijderen om zo de oogdruk te verlagen. Het verwijderen van de ooglens is een staaroperatie. Met het verwijderen van de ooglens ontstaat er meer ruimte voorin het oog.